Süresi Uzatılan İmar barışı Gerçeği
Ak parti iktidarının yerel seçimlere giderken çıkardığı ve “imar barışı” denilen düzenlemeyle Türkiye genelinde kaçak, kural dışı yapılar kayıt altına alınacak ve iskân verilecek.
01 Kasım 2018 - 05:00
İmar barışı yasal olmayan binaları yasal hale getirmiyor, Bir müddet, geçici olarak yıkım kararını erteliyor, Olası bir kentsel dönüşüm projesinde bina yıkılarak yok sayılacak, bina sahipleri ancak arsa bedelini alabilecek.
Uygulamanın muhatabı çevre bakanlığı olduğu için bu yasadışı uygulamaya göz yuman belediyeler Halk nezdinde sorumluluktan kurtulmuş olacak.
Fatih ilçemizin hemen hemen her köşesinde yaygın olarak gördüğümüz kaçak yapılaşmalar zahmetsiz tespit edilmiş olacak
İlçemizde SİT hukuku gereği acilen yıkılması gereken yapılar bilinmeyen bir tarihe kadar cezadan+yıkılmaktan+ruhsatsızlıktan kurtulmuş oldu.
BU KONUDA UYGULAMANIN BİRİNCİ MUHATABI TMMO BAŞKANINI DİNLEYELİM
Mimarlar Odası Başkanı Eyüp Muhcu, bu düzenlemenin “imar değil rant barışı” olduğunu söyledi.
AKP iktidarının seçim öncesi “imar barışı” olarak duyurduğu düzenleme Türkiye genelinde mülkiyet ve imar sorunu olan, ruhsatsız binaların yanı sıra ruhsatlı fakat imar mevzuatına aykırı olarak eklentiler yapılmış yapıları da kapsıyor.
Başbakan Binali Yıldırım bu düzenlemenin “imar affı” değil “imar barışı” olduğunu savunsa da mimarlar bunun üstü kapalı bir “imar affı” olduğu görüşünde.
Mimarlar Odası Başkanı Muhcu İmar barışını değerlendirdi
Muhcu, düzenlemeyi Türkiye genelinde düşünmek gerektiğini belirterek “Reza Zarrab’ın kaçak yalısından Kapadokya’daki otellere kadar birçok kaçak bina yasallaşır” diyor.
Kimler affediliyor?
Muhcu’nun tartışma yaratan düzenlemeye ilişkin sorularımıza verdiği yanıtlar şöyle:
- Bu düzenleme yurttaşı nasıl etkiler?
1984 yılında Turgut Özal zamanında imar affı gündeme getirilmişti. İmar affının kente, çevreye ve yaşam değerlerine yaptığı olumsuz etkilerin sonuçları görüldü. Bundan dolayı kamuoyunda imar aflarına karşı bir tavır oluştu. Vaat edilenlerin hiçbiri olmadı. Örneğin imar affı çıkarılırken bundan sonra kaçak yapılaşmaya asla izin verilmeyeceği söylendi. Her seferinde imar afları sonrasında kaçak yapılar oldu. Bu süreç daha da hızlandı. Vatandaşlar arasında eşitsizlik ve adaletsizlik oluştu. Yasaya saygılı vatandaşlar cezalandırıldı, yasaları çiğneyen kesim ödüllendirildi. İmar afları bir sonraki imar affının nedeni oldu. Kaçak yapılaşma hiçbir zaman önlenemedi. Bütün kentler, yaşam değerleri, akarsular ve kıyı alanları, mutlak yapı yasağının olduğu bölgeler kaçak yapılarla doldu ve yaşanmaz hale geldi.
AÇIK BİR İMAR AFFI
- Bu düzenlemeyle gelen kaynağın deprem dönüşümüne kullanılacağı söyleniyor. İstanbul’daki kentsel dönüşümü bu düzenleme nasıl etkiler?
Bu açık bir imar affıdır. Üstü kapalı bir şekilde imar barışı adı altında gündeme getirilmektedir. Deprem de bir bahane olarak öne sürülmektedir. Sağlam yapıların oluşturulması söz konusu değildir. Söz konusu imar affıyla birlikte kaçak, kural dışı yapılan ve kamu denetim olmadan üretilen yapılar sanki sağlammış gibi kayıt altına alınacak ve iskân verilecek. Son dönemde yapılan yüksek yapılar ve TOKİ’nin aracılık ettiği pek çok yapı kamu denetimi olmadan gerçekleştiriliyor. Bu yapılarla ilgili kural dışı eklemeler ve ilave katlar söz konusu. Bunların deprem açısından güvenli olduğunu iddia etmek mümkün değil.
Yurttaşların mağduriyetinin giderileceği de doğru değil. Çünkü söz konusu işlemin kamu yararıyla bir ilgisi yok. Söz konusu imar affıyla kamu arazilerinin işgalinin yoğunlaşması, yeni ilave ve kaçak yapılaşmaların yapılması söz konusu. Seçim sürecinde kaçak uygulamaların hızlanacağını tahmin ediyoruz.
Asıl amaç seçim sürecinde vatandaşların oylarını toplamak. Ekonomik krizi bir ölçüde rahatlatmak için vatandaşlardan para toplamayı hedefliyorlar. Son 16 yıldır iktidar tarafından korunan kimi inşaat firmaları ve kimi sermaye grupları aracılığıyla kural dışı ve yasalara aykırı yapılaşma gerçekleştirilmiştir. Bütün bu yapıların yasalaştırılması esas ve gizlenen amaçlardan biridir. Bir diğer amaç ise TOKİ’nin aracılık ettiği, koruduğu iktidar yanlısı büyük inşaat firmalarına yeni inşaat alanlarının oluşturulması için altyapı
oluşturmaktır.
DOĞA BEDEL ÖDEYECEK
- Nedir bunlar?
Doğal ve arkeolojik sit alanları üzerinde oteller, AVM’ler, rezidanslar ve birtakım ticari tesisler yapıldı. Bodrum yarımadası üzerindeki 5 yıldızlı ve 7 yıldızlı oteller dikkat çekmektedir. Bu otellerin birçoğu hükümet ve bakanlık tarafından korunarak, bütün hukuk kuralları yok sayılarak gerçekleştirildi.
Kıyı bölgelerindeki turizm tesislerinin çoğu aynı nitelikte. 1. Grup Arkeolojik Sit alanı olan Kapadokya’daki lüks oteller ve ticari yapıları yine aynı anlayış çerçevesinde gerçekleştirildi. Doğu Karadeniz’in eşsiz güzelliğe sahip yaylaları, Uzungöl ve Ayder gibi aynı şekilde betonlaştırıldı. Mağdur, yoksul, dar gelirli yurttaşların sorunlarının gidereceği söylemiyle manipüle edilen bu yasayla asıl olarak iktidarın yarattığı sermaye grupları ve müteahhit firmalarının çıkarları korunacak. Bedelini de doğa, tarih ve kültür değerleri ödeyecek.
CİDDİ SORUNLAR VAR
- İstanbul Boğazı’nın tarihi siluetini olumsuz etkileyen yapılar bu düzenlemeden nasıl etkilenir?
SİT alanları, arkeolojik alanlar, kıyılar, boğazlar, tarım arazileri gibi kısmen ya da tamamen yapı yasağı olan yerlerde, ya kaçak ya da ayrıcalıklı yapı haklarıyla yapılar türedi. Bu alanlara yapılan AVM, rezidans, otel, ticaret komplekslerinin ciddi sorunları var.
Söz konusu yapılara karşı davalar açıldı, planları iptal edildi ve yapılar tamamen kaçak hale geldi. Meslek örgütlerinin yatırım kararlarına karşı açtığı davalara planları iptal edilen ve kaçak haline gelmiş yapılar bundan yararlanacak. Hukuk davalarının kadük hale gelmesi ve yargı devre dışı bırakılmış olmasına neden olacak. Bu kapsamında 1453 Konutları’nın planları 8 kere odanın açtığı dava sonucu iptal edildi.
Çıkarılacak imar affından bunların da yararlanması söz konusu. Boğaziçi’ndeki başta Sarraf’ın kaçak katlı yalısı gibi birçok yapının yasallaştırılması söz konusu. Mehmet Cengiz’in Boğaz’a bakan ve şüpheli bir yangınla kül olan tarihi köşkünün de bu affın içine eklenmesi amaçlanıyor olabilir. Akatöy sahilindeki yüksek yoğunluklu yapılaşmaların, İstanbul’un tarihi siluetini bozan 16.9 ve benzeri gökdelenlerin de bu süreçten yararlandırılması amaçlanmaktadır.
KAÇAK ARTACAK
- Eklemek istediğiniz bir şey var mı?
İmar affına başvuru süresi yıl sonuna kadar devam edecek. 24 Haziran ve 2019’da yapılması öngörülen yerel seçimler sürecinde Türkiye’nin kaçak yapılarla doldurulacağı anlaşılmakta. 31 Aralık 2018 tarihine kadar başvuru süresi konmuş. Bu başvuru süresinde kaçak yapıların artacağı ortada.
Kamu yönetimlerinin önlem alması ve yurttaşların duyarlılıklarının göstermesine ihtiyaç var. İmar affıyla vatandaşlar mağduriyetlerinin giderileceği iddiası yanlıştır. Kayıt altına alınan kaçak yapılara her ne kadar elektrik su ve benzeri kamu hizmetlerinin verilmesi söz konusu olsa da nihai olarak hukuka aykırı olan bu yapıların yasallaştırılması söz konusu değildir.
Hiçbir yasa diğer imarla ilgili yurttaş, çevre haklarıyla ilgili diğer yasaları geçersiz kılmaz. Çıkarılacak imar affıyla birlikte koruma yasası, orman ve tarımla ilgili yasalar ve kıyı kanunu ve benzeri yasal düzenlemelerin geçersiz olması mümkün değildir.
YORUMLAR
Sarıyer Belediye Başkanı Şükrü Genç, ‘ imar barışı’nın detaylarını anlattı.
Başkan Genç, seçim öncesinde çıkarılan imar barışının gecekonduda yaşayan vatandaşların tapu sorununu çözmediğini, çoğunlukla site ve kooperatiflerdeki ruhsata aykırı uygulamalara af getirdiğini vurguladı.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından çıkarılan İmar Barışı düzenlemesi kapsamında “yapı kayıt belgesi” almak için yapılan başvurular 31 Ekim 2018 tarihinde sona eriyor. Başvuruda bulunan kişiler, 31 Aralık 2018 tarihine kadar da belirlenen kayıt bedellerini ödeyecek. Başvuru süresinin dolmasına kısa bir süre kalmış olmasına rağmen vatandaşların çoğu imar barışı düzenlemesinin ne getirdiğinden habersiz.
TAPU SORUNUNU ÇÖZMÜYOR
İmar Barışı hakkında merak edilenleri İstanbul'un imar sorununun en yoğun yaşandığı Boğaz'ın incisi Sarıyer'in CHP'li Belediye Başkanı Şükrü Genç ile konuştuk. Genç, imar barışı düzenlemesinin sanıldığı gibi gecekonduda yaşayan vatandaşın en büyük derdi olan tapu ve mülkiyet sorununu çözmediğine dikkat çekti. Yeni düzenlemenin sitelerde mevzuat gereği çözülemeyen birikmiş sorunlarının bir kısmına çözüm getirdiğini belirten Şükrü Genç, şunları anlattı:
İKİ AŞAMALI: İmar Barışı iki aşamalı. İlk aşamada yapı kayıt belgesi verilecek. 31 Ekim'e kadar başvurular tamamlanacak. 31 Aralık 2018'e kadar da belirlenen yapı kayıt belgesi bedelleri ödenecek. İkinci aşama iskan alma aşaması. Ruhsatını alarak başlamış ama sonra ruhsata aykırı hale gelmiş binalar iskanını alabilir. Çünkü ruhsatlı başlamışlar. Ama gecekondularda hiç ruhsat yok. Yapı kayıt belgesini alabilir ama ruhsatı olmadığı için oturma izin belgesini yani iskanını alamaz. Gecekonduların ruhsata kavuşma, binasını yenileme şansı yok. Sadece tamamen kaçak olan gecekondular kapı numarası alıp elektrik- doğalgaz bağlatabilecek yine ne ruhsatı ne tapusu olacak.
Sarıyer Belediye Başkanı Şükrü Genç, Sözcü'den Özlem Güvemli'ye imar barışına dair açıklamalarda bulundu.
İSKAN BELGESİ: Yasanın Türkçesi şu: Ruhsat almış, inşaat başlamış ama yolda şaşmış, ilaveleri olmuş binaların tamamlanıp oturma izin belgesi yani iskan belgesi alabilmesi için bu işlemlerin tamamının yenilenmesi anlamına geliyor. Beyanı, vatandaşın kendisi yapıyor.
KAÇAK FURYASI: Turizm bölgelerinden inanılmaz bir kaçak inşaat furyası başladı. Niye? Beyanı kendisi yapacağı için bugün başladığı kaçak inşaatını fotoğraflayıp bunu 2018'den önce yaptığını söylüyor. Türkiye'de inşaat yapmanın yasaları kuralları var böyle olmaz.
KAÇAKLAR DEPREMDE YIKILIRSA NE OLACAK?
Sarıyer Belediye Başkanı çarpıcı bir deprem uyarısında da bulundu: “Esenyurt'ta kaçak binalar var. 40 katlı bina ruhsatı alındı, temeller, taşıyıcı sistemler 40 kata göre yapıldı. Ama 60 kat yapıldı. Şimdi 20 kat affedilecek. Peki bu binanın 40 kata göre yapılan temeli 60 katı nasıl taşıyacak? Güçlendirme yapacağım diyemez yeni binanın güçlendirmesi mi olur? Bina depremde yıkılırsa sorumluluk vatandaşta olacak onu affedende değil.”
BU YASAYI YAPANLAR ANLAMINI BİLMİYOR
Yasanın hazırlanış biçimini eleştiren Şükrü Genç, şu değerlendirmeyi yaptı: “Bu yasanın içinde tek güzel bir söz var ‘barış.' Başka bir şey yok. Yasanın yapım sürecinde sorun var. Yasalar böyle hazırlanmaz. Yasaların önce altlıkları hazırlanır. Burada altlık sonradan oluşturulmaya çalışılıyor ve bu noktada da keyfiyetler ortaya çıkıyor. Yeni yönetmelikler, yeni kararnameler çıkarıyorlar. Yasayı yapan anlamının ne olduğunu bilmiyor.”
İMAR BARIŞI'NDA EN ÇOK MERAK EDİLEN SORULAR VE YANITLARI
İmar Barışı hangi binaları kapsıyor?
2018 yılından önce belediye mülkü, kişilerin kendi mülkleri ve milli emlak mülklerinde yapılmış olan bütün binaları kapsıyor. Tüm bu yapılar için yapı kayıt belgesi başvurusu yapılabilir.
Bu yasa ile tapu alınabilir mi?
Yasa bu haliyle imar sorununu ve tapu sorununu çözen bir düzenleme değildir. Bu düzenleme metninde tapu ifadesi hiç geçmiyor. Ruhsatlı başlamış, fakat kaçak duruma düşen binaların imar sorunu yasanın bu haliyle çözülüyor. Plan sorunu olmayan muvafakat (onama) sorunu olmayan siteler ve kooperatifler için avantajlı görünüyor.
Yapı Kayıt Belgesi almanın ne gibi faydaları var?
Yapınızın üzerinde bir yıkım kararı varsa yapı kayıt belgesi aldığınızda bu karardan kurtulmuş olacaksınız. Bu tehdidi kaldırmaya yönelik bir belge. Bunun dışında elektrik, doğalgaz bağlı değil ise bunları bağlamak için işinize yarayabiliyor.
Yapı Kayıt Belgesi için ortalama ücret nasıl belirleniyor? Bu ücret her yerde aynı mı?
Yapı Kayıt Belgesi ücreti; binanın toplam inşaat alanının birim yapı maliyet bedeli ile çarpılmasıyla elde edilen bedel ve yapının bulunduğu arsanın alanı ile Emlak Vergisi ve esas rayiç bedelinin çarpılması sonucu bulunan değerler toplamının konutlarda yüzde 3'ü, işyerlerinde yüzde 5'idir. Hesaplanan bu bedel yapının toplam yapı kayıt bedelidir. O binada kaç malik varsa bu bedeli eşit olarak ödemesi gerekir.
HAZİNE YA DA BELEDİYE PARSELİNDE OTURANLAR TAPU ALABİLİR Mİ?
Parselin ilgili kurumlara tahsisi olmaması ve o parselin rayiç bedelinin tespit ettirilmesi halinde yasada böyle bir satış öngörülüyor. Fakat, örneğin Sarıyer'deki piyasa koşullarında İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin sattığı parseller üzerindeki bedellerin yüksek olması nedeniyle tapu alınması mümkün görünmüyor.
HAZİNE YA DA BELEDİYE PARSELİNDE OTURANLAR TAPU ALABİLİR Mİ?
Parselin ilgili kurumlara tahsisi olmaması ve o parselin rayiç bedelinin tespit ettirilmesi halinde yasada böyle bir satış öngörülüyor. Fakat, örneğin Sarıyer'deki piyasa koşullarında İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin sattığı parseller üzerindeki bedellerin yüksek olması nedeniyle tapu alınması mümkün görünmüyor.
Yapı kayıt belgesi almak için belirli bir tarih var mı? İleri bir tarihte kanunların olumlu bir şekilde değişmesi ve rayına oturması durumunda başvuru yapılabilir mi?
Mevcut tebliğe göre 31 Ekim 2018'e kadar başvuru yapılabilir. Yapı kayıt belgesi ücretlerinin son ödeme tarihi ise 31 Aralık 2018'dir. Dolayısıyla eğer bu tarih uzatılmazsa belirlenen süreyi geçtikten sonra yeniden başvuru hakkınız olamayacak.
10 kişilik bir blokta üç kişinin rızası olmasa imar barışı hakkından yararlanılabilir mi?
Kat mülkiyetine geçmede ve para ödemede herkesin rızasına ihtiyacınız var. Diyelim ki olmadı, yasa bu halde kalırsa kat mülkiyetine de gidilmez. Herkesin rızası olursa kat mülkiyetine dönülür. Bu rakamlarda kat mülkiyetine geçmekte fayda var.
Hisse tapulu yerde ruhsatsız yapılmış binalar yapı kayıt belgesi alıp kat mülkiyetine geçebilecek mi?
Aynı şekilde yapı kayıt belgesine başvururlar. Ancak parselde çok hissedarın ve birden çok binanın bulunması, imar planında yol ve yeşil alana gelen bölümlerin terki konusunda o parseldeki malikler arasında uzlaşma sağlanması pratikte mümkün değil. Dolayısıyla kat mülkiyetine geçilemez.
Sitelerde imara aykırı olan ortak alanlar veya sosyal tesisler için yapı kayıt belgesi başvurusu yapılabiliyor mu?
Başvuru yapabilmeniz için mal sahibi olmanız gerekiyor. Zaten mülkünüz olmadığı için başvurunuz kabul edilmez.
Ücretler rayiç bedel üzerinden mi hesaplanıyor?
Evet rayiç bedel üzerinden hesaplanıyor. Fakat bu rayiç bedel bilinenin aksine emlak rayiç bedeli değildir. Kurumların tespit edeceği değerlerdir. Hangi kurum satacaksa onlar bu bedeli tespit edecektir.
Ruhsatta bodrum katı garaj veya depo olarak gözüküyor. Bu konuya çözüm olur mu?
İmar Barışı ile çözülebilir.
Ruhsatlı başlamış büyük parsellerde ruhsatın dışında yapılan ekler kat mülkiyeti alabilir mi? Örneğin; 1000 daireyle başlayan bir inşaata ruhsat dışında 500 daire daha eklenirse bu daireler kat mülkiyeti alabilir mi?
Müteahhitler kaçak katlar için direkt kat mülkiyeti alabiliyor, böylece iflastan kurtulabiliyor. Ancak vatandaşlar için böyle bir olanak söz konusu değil. İleride değişiklik öngörülmezse müteahhitler için uygulanabilir, vatandaş için uygulanması zor bir düzenleme.
Hazine ve 2B arazilerinde süreç nasıl işleyecek?
Mülkiyeti şahsın kendisine ait olmayan arsalar varsa ya da 3. şahıslara aitse onlar başvuru yapamıyor. Hazine'nin tahsisli alanlarında başvuru yapılamıyor. Başvurulsa bile belge iptal oluyor.