 |
. |
İSTANBUL'DA
TARİH BİLİNCİ
Tarihe
sahip çıkabilmenin ne kadar zor olduğu, yasalar
çerçevesinde yapılacak olan düzenlemelerin ne kadar
yetersiz kaldığı, her geçen gün duyduklarımız ve
yaşadıklarımızla bir kez daha hayretler içerisinde
kalmamıza rağmen Vandallığın, bilinçsizliğin ve
cehaletin tavan yaptığı, 21. yüzyılı yaşadığımız bu
güzel ülkede bize miras kalan her türlü varlığı yok
edebilmek için elimizden ne gelirse yapmayı
beceriyoruz.
Son örnek şöyle; Saraçhane’de İstanbul Büyük Şehir
Belediyesi binasının tam karşısında, Park ve
Bahçeler Müdürlüğü tarafından yapılan tarihi
Bozdoğan Kemerinin dibinde, yer alan parktaki
kazılar sırasında sütunlar, sütun başları ve bir
takım yapılara ait kalıntılar çıkartılır.

Tarihi Yarımada olarak nitelenen bu alan içerisinde
iş makinesiyle hafriyat yapmak için, Arkeoloji
Müzesi ile Koruma Kurulu izni gerekmesine rağmen
pervasızca kazıya başlanır ancak durumun
hassasiyetini görerek yapılan ihbarları
değerlendiren Arkeoloji Müzesi uzmanları, kazı
alanına gelerek inşaatın durdurulmasını ister ve bir
rapor hazırlarlar. |
|
|
2013 tarihi itibarı
ile parkın ve kalıntının halidir. Çevre koruma tahrip
edilmiş, tarihi kilise kestirme yol ve tuvalet olarak
kullanılmaya devam ediyor.

Raporda “Alanın çeşitli bölgelerinde süs havuzu (!) yapımına
yönelik makine ile kazı yapıldığı, parkın orta bölümünde
kazı yapılan alanlarda Horasan harçlı duvar izlerinin
görüldüğü, kazı sırasında duvarın üst bölümünün
sıyrıldığının anlaşıldığı, parkın batı kanadında yapılan
kazılar sırasında ortaya çıkmış yoğun seramik ve cam dolgulu
alanın tespit edildiği, çalışma yapılan alanın kuzeybatı
kısmında yer alan ve taşeron firma tarafından kullanılan
konteynırların önünde toprak altından yeni çıktığı anlaşılan
ve iş makinesi ile çıkarıldığı için üzerinde tahribatın
izleri görülen mermerden yapılmış kompozit düzende bir sütun
başlığının yer aldığı görüldü” denilerek rapora kaydedilir.

Müze raporunu ilgili kurula gönderir, Kurul inşaatın
durdurulması için hazırladığı yazıyı ilgili kanunlara atıfta
bulunarak İ.B.B Park ve Bahçeler Müdürlüğüne gönderir ancak
uyarılara rağmen inşaat durdurulamaz.
Alana gidenler tarafından durum yerinde tespit edilir; İş
makineleri tarafından açılan çukurlar doldurulmuş ve havuz
için gerekli betonarme yapılar bitirildikten sonra iki iş
makinesi de harıl harıl çalışmalarını sürdürmektedir.
Yerinde incelenen alanla ilgili resmi mercilere iddialar
sorulduğunda verilen cevap bir o kadar gayrı ciddidir.
“Söz konusu park alanında yüzeysel bir düzenleme çalışması
yapılmaktadır. Yüzeysel çalışma yapılan alanda kalıntı
bulunmamaktadır”
Tarihi korumak deyince…
Bilindiği üzere muhteşem Roma İmparatorluğunun iki başkenti
olmuştur. Konstantinopolis ve Roma, bu iki başkentin
tarihsel süreçleri ise bambaşka olmuş birisi Vatikan’la
birlikte Hıristiyanlığın başkenti, diğeriyse 1453 yılında
Fatih Sultan Mehmet tarafından fethedilerek Osmanlı
İmparatorluğun başkenti olmuştu.
Yüzyıllar boyu bir imparatorluğun kalbi olan, Topkapı
Sarayı’nda dahi yapılan tahribatlar ile tanınmaz hale gelen
çevresindeki alanı göz önüne alacak olursak Roma
İmparatorluğunun mirası olan Konstantinopolis’e yapılanların
neredeyse intikam hırsıyla yapıldığına inanası gelmekte
insanın.

İtalya, yılda 45 milyon turist ağırlayan dünyanın en önemli
turizm ülkelerinden birisi. Turizm gelirinin neredeyse
tamamını kültüre borçlu. Tarih, sanat, yemek ve yaşam.
İtalya modern yaşamla geçmişi harmanlamış bir ülke.
Özellikle restorasyon konusunda yapılan çalışmalarda çok
başarılı. Yüzlerce yıllık eserler her zaman bakımda.
Ziyaretçilere engel olmadan yapılan çalışmalar, tamamen
bilimsel yöntemlerle sürdürülüyor.
Restorasyonda çalışacak kişiler zor bir eğitim sürecinin
sonunda özenle seçiliyor. En az beş yıl süren bu eğitimi
alanlar, restorasyon çalışmalarına katılabiliyorlar. Hiçbir
restorasyon çalışması asla taşeron firmalara yaptırılmıyor.
Demek ki bu konuda dünyadaki tek örnek Türkiye!
Başka ne olması beklenirdi ki, sanat eserlerinin ucube,
arkeolojik bulguların çanak çömlek olduğu ülkemizde.
|

Hagios Polyeuktos Kilisesi kalıntıları/Saraçhane
Saraçhanebaşı Belediye sarayının kuzeybatısında ve Atatürk
bulvarı üzerinde kalıntıları duran Ayios Polyeuktos Kilisesi
Ayasofya'dan sonra İstanbul un en büyük bazilikalarından
biri olarak gösteriliyor.
Bazilika 6.yüzyıla tarihleniyor.
Saraçhane'deki Aziz Polyeuktos'a adandığı için bu ismi alan
kilise, 11. yüzyılda önce harap edildi, sonra da yağmalandı.
Kilisenin kıymetli parçaları ve sütunları Barcelona ve
Venedik'e kaçırıldı. Kilise, Bazilikal planlı ve kubbeliydi.
Birkaç sene öncesine kadar çok bakımsız olan yapı ve çevresi
üç Öğrencinin duyarlılığı sayesinde tel örgülerle çevrilmiş
olmasına rağmen güvenlik olmadığı için tahrip edilmiş halen
"açık hava tuvaleti" olarak" Açık hava müzesi!"ne dönüştü.
Nihan Parlak, Barış Baruter ve Mert Güller Fatih Şehremini
Lisesinde okuyan üç başarılı, çevre bilinçli, tarih
meraklısı gencimiz. bir eğitim-öğretim yılında Milli Eğitim
Bakanlığının düzenlediği proje yarışmasına katıldılar. Ancak
aylardır emek verdikleri projeleri Anıtlar Kurulu engeline
takıldı. Projelerine konu olarak Saraçhane`deki Ayios
Polyeuktos Kilisesini seçtiler. Etrafı devlet kurumları ile
çevrili olan 1500 yıllık kilise, içler acısı durumdaydı.
Kilise kalıntılarını yakından incelemek isteyenler,
burunlarını tıkamak zorunda kalıyorlar.
Polyeuktos bir açık hava tuvaletine ve tinercilerin barınma
yerine dönüşmüştü. İşte bu üç lise öğrencisi de bu kilise
kalıntılarını temizleyip, turistik bir mekana dönüştürme
amacıyla İstanbul Büyükşehir Belediyesiyle irtibata geçtiler
ve olumlu yanıt aldılar.
Bunun üzerine afişler, tanıtım yazıları hazırladılar.
Büyükşehir ile temizlik, ışıklandırma, güvenlik personeli ve
bilgi panosu konusunda ortaklık anlaşması imzalandı. İlk iş
olarak Park ve Bahçeler Müdürlüğü kalıntıların çevresini tel
örgü ile çevirdi. Neyse ki ben son gördüğümde bu tarihi
eserimizin çevresi tel örgülerle çevriliydi ve bu olumsuz
dış etkilerden biraz olsun kurtarılmış gibi görünüyordu,
Bu çevre ve tarih bilinçli genç öğrenciler sayesinde..
Şehremini liseli bu üç öğrencimizle na kadar övünsek az.
Saraçhane'deki Ayios/Hagios/Aya Polyeuktos kazılarıyla
ilgili R.M Harrison,Hayes isimli arkeologların "Excavation
at Saraçhane in İstanbul "adlı araştırma, kazı raporları
var.
Ayrıca Polyeuktos kazılarında çok miktarda , seramik, Taş,
sütun başlığı, sütun tamburu ve sütun gövdesi elde
edilmiştir.Bunların bir çoğu kalıntıların ortasında istifli
(Veya yığılmış) olarak durmakta.
Ayios Polyeuktos Kilisesi kazılarında çok miktarda cam parça
da ortaya çıkmıştır.(Harrison-Nezih Fıratlı,1966,s.59;Hayes
192,s.400-409;Philippe,1990,s.44)Bunlar arasında
kandil,kadeh ve pencere camları sayılabilir. Pencere camları
yuvarlak veya köşelidir; renkleri kahverengi, yeşil, oliv,
sarı ve mavi-yeşilin tonlarıdır. Renksiz denecek kadar açık
renkli olanları da vardır.Yuvarlak camlar"crown"*tekniğiyle
üretilmiştir ve ortaları göbeklidir, kenarları ise içe
katlanmıştır. Köşeli camlar kesin olarak 7.yüzyıla
tarihlenmekle birlikte (Harrison,1986,s.206)Göbekli camların
bir kısmı Bizans,bir kısmı ise Türk dönemine ait olabilir.
Polyeuktos kilisesinde kadeh, kandil, bilezik, kase, şişe ve
tabak parçaları da bulunmuştur. Renkleri yeşil, mavi,
mavimsi yeşil, sarı, oliv tonlarındadır, renksiz örnekler de
vardır. 5.yüzyıldan 13.yüzyıl başına kadar
tarihlenebilirler.(Hayes,1992 s.400-405)
Ayrıca kilisede çok ilginç parçalara da rastlanmıştır.
Bunlar duvar kakmaları, altın varaklı duvar plakası ve
mineli şişe parçalarıdır .
Hayes,1992,s.405;Harrison,1986s.174)
*Crown:Göbekli cam tekniği
Polyeuktos ile ilgili önerilebilecek diğer Kaynaklar:
Dünden Bugüne Fatih-Fatih Belediye Başkanlığı yayını-2004
İstanbul'un Tarihi eserleri-Petrus Gyllius-Çeviren:Erendiz
ÖZBAYOĞLU-Eren yayınları-1997
Prokopios-İstanbul'da Iustinianus döneminde
yapılar,1.kitap-Arkeoloji ve Sanat yayınları Çev:E.Özbayoğlu
1994
Iustinianus döneminde İstanbul'da yapılar-Prokopus'un 1.
Kitabının analizi-Fırat DÜZGÜNER-Ark.ve.snt yay 2004
İstanbul'un Tarihsel Topoğrafyası-Wolfang Müller WEİNER-Yky.
1.Baskı 2001,2.Baskı 2007 Çeviren: Ülker SAYIN
Anadolu Camcılığı Dr.ÜZLİFAT ÖZGÜMÜŞ-Pera yayıncılık-2 |
|
 |
İLGİLİ HABERLER:
 |
|
|