SEVR DAYATMASI GERÇEKLERİ
10 Ağustos 1920'de Osmanlı'yı bitirecek olan Sevr Antlaşması imzalandı... (Fotoğraf: Sevr Antlaşması'nı imzalayan Rıza Tevfik, Reşat Halis, Hadi Paşa, Versailles Sarayı'nda...)
(10 Ağustos 1920) Sevr Antlaşması, Birinci Dünya Savaşı’na son veren antlaşmadır. İtilaf Devletleri ile savaşta yenilmiş kabul edilen Osmanlı Devleti arasında 10 Ağustos 1920'de imzalandı. Fakat hiç uygulamaya girmemiştir.
Pariste Türk heyetinin imzalayarak teslim aldığı Sevr dayatması içeriğini padişah Sultan Mehmed Vahîdeddin son anda öğrenerek meclisi mebusana gelerek meclisi fesh ettiğini açıkladı, ve meclis kapandığı için Sevr dayatması hiç hayata geçmedi.
Birinci Dünya Savaşı’nı kazanan İtilaf Devletleri, yenilgiye uğrattıkları Almanya Avusturya, Macaristan ve Bulgaristan ile derhal barış antlaşması imzaladıkları halde, Osmanlı Devleti ile yapacakları antlaşmayı Osmanlının nasıl paylaşılacağı konusunda kendi aralarında çıkan anlaşmazlıklar nedeniyle geciktirmişlerdir.
Sevr Antlaşmasına İmza Atan Devletler
Osmanlı Devleti, İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Belçika, Ermenistan, Yunanistan, Polonya, Hicaz, Romanya, Çekoslovakya ve Sırp-Hırvat-Sloven Devleti.
İtilaf Devletlerinin Osmanlı ile yapacakları antlaşmayı geciktiren sebepler
1- İtilaf Devletlerinin Osmanlı Devleti’ni kendi aralarında nasıl paylaşacakları konusunda tam karar verememeleri.
2- İzmir’in Yunanlılara verilmesi sebebiyle İngiltere ile İtalya arasında çıkan anlaşmazlık.
3- Türk milletinin işgal kuvvetlerine karşı gösterdiği tepki.
4- I.Dünya Savaşı sırasında İtilaf Devletleri arasında gizli paylaşım antlaşmaları yapılmıştı. Antlaşmaya göre, Boğazlar ve çevresi ile Doğu Anadolu Rusya'ya verilmişti. Ancak Rusya'nın savaştan çekilmesi ve İtilaf Devletlerine cephe alması. Boğazların yeni durumunun belirlenmesi.
Yukarıdaki nedenlerden dolayı kesin barış anlaşmasının imzalanması gecikmiştir. Ancak Milli Mücadele'nin organize olmaya başlaması ve TBMM'nin açılması antlaşmanın hazırlanmasını hızlandırmıştır.
Hazırlanan antlaşmanın metni, İtalya'nın San Remo kentinde yapılan konferansta sonra son şeklini aldı. İtilaf Devletleri antlaşma şartlarını bildirmek için Osmanlı Devleti'ni Paris yakınlarında yapılan barış konferansına davet ettiler (22 Nisan 1920).
Sevr Antlaşmasını imzalayan Devleti Aliye Osmanlı Meclisi mebusan heyeti
Rıza Tevfik, Damat Ferid Paşa, Hadi Paşa ve Reşid Halis.
Çok ağır şartlar içeren bir antlaşma taslağı hazırlanmıştı. Konferansa katılan Osmanlı heyeti antlaşma şartlarını görünce dehşete kapıldı. Antlaşma şartlarına itiraz ettiler. Ancak İtilaf Devletleri antlaşma şartlarını değiştirmeyi kabul etmediler.
Osmanlı Devleti'ni barış antlaşmasını imzalamaya zorlamak için;
1 - Yunanlılar; Bursa, Balıkesir ve Edirne’yi işgal etti.
2 - İngilizler; Bandırma ve Mudanya'ya asker çıkardı.
Bunun üzerine Osmanlı Devleti (Meclisi mebusan) "heyeti" antlaşmayı imzalamak zorunda kaldı. Paris'e gönderilen Osmanlı Heyeti Sevr Antlaşması'nı imzalayarak teslim aldı (10 Ağustos 1920). "fakat bunun geçerli olması için Meclisi mebusanda onaylanması gerekiyordu Padişah Vahidettin Son anda meclisi fesh ederek onaylanmasını engellemiştir.
Önemli : Ankara Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti bu antlaşmayı tanımadı. Meclis "Misak-ı Millî"ye yemin ederek, Türk topraklarının parçalanmasına müsaade etmeyeceğini dünyaya ilân etti.
Sevr Antlaşmasının Maddeleri
1.Sınırlar (madde 27-36): Edirne ve Kırklareli dahil olmak üzere Trakya'nın büyük bölümü Yunanistan'a, Ceyhan, Antep, Urfa, Mardin ve Cizre kent merkezleri Suriye'ye bırakılacak, İstanbul Osmanlı Devleti'nin başkenti olarak kalacak;
2.Boğazlar (madde 37-61): İstanbul ve Çanakkale Boğazları ile Marmara Denizi silahtan arındırılacak, savaş ve barış zamanında bütün devletlerin gemilerine açık olacak; Boğazlar'da deniz trafiği on ülkeden oluşan uluslararası bir komisyon tarafından yönetilecek; komisyon gerekli gördüğü zaman Müttefik Devletler'in donanmalarını yardıma çağırabilecek;
3.Kürt Bölgesi (madde 62-64): İngiliz, Fransız ve İtalyan temsilcilerinden oluşan bir komisyon Fırat'ın doğusundaki Kürt vilayetlerinde bir yerel yönetim düzeni kuracak; bir yıl sonra Kürtler dilerse Milletler Cemiyeti'ne bağımsızlık için başvurabilecek
4.İzmir (madde 65-83): Yaklaşık olarak bugünkü İzmir ili ile sınırlı alanda Osmanlı İmparatorluğu egemenlik haklarının kullanımını beş yıl süre ile Yunanistan'a bırakacak; bu sürenin sonunda bölgenin Osmanlı veya Yunanistan'a katılması için plebisit yapılacak;
5.Ermenistan (madde 88-93): Osmanlı Ermenistan Cumhuriyeti'ni tanıyacak; Türk-Ermeni sınırını hakem sıfatıyla ABD Başkanı belirleyecek (Başkan Wilson 22 Kasım 1920'de verdiği kararla Trabzon, Erzurum, Van ve Bitlis illerini Ermenistan'a verdi.)
6.Arap ülkeleri ve Adalar (madde 94-122): Osmanlı savaşta veya daha önce kaybettiği Arap ülkeleri, Kıbrıs ve Ege Adaları üzerinde hiçbir hak iddia etmeyecek;
7.Azınlık Hakları (madde 140-151): Osmanlı din ve dil ayrımı gözetmeksizin tüm vatandaşlarına eşit haklar verecek, tehcir edilen gayrimüslimlerin malları iade edilecek, azınlıklar her seviyede okul ve dini kurumlar kurmakta serbest olacak, Osmanlı'nın bu konulardaki uygulamaları gerekirse Müttefik Devletler tarafından denetlenecek;
8.Askeri Konular (madde 152-207): Osmanlı İmparatorluğu'nun askeri kuvveti, 15.000'i jandarma olmak üzere 55.000 personelle sınırlı olacak, Türk donanması tasfiye edilecek, Marmara Bölgesi'nde askeri tesis bulunduramayacak, askerlik gönüllü ve paralı olacak, azınlıklar orduya katılabilecek, ordu ve jandarma Müttefik Kontrol Komisyonu tarafından denetlenecek;
9.Savaş Suçları (madde 226-230): Savaş döneminde katliam ve tehcir suçları işlemekle suçlananlar yargılanacak;
10.Borçlar ve Savaş Tazminatı (madde 231-260): Osmanlı İmparatorluğu'nun mali durumundan ötürü savaş tazminatı istenmeyecek, Türkiye'nin Almanya ve müttefiklerine olan borçları silinecek; ancak Türk maliyesi müttefiklerarası mali komisyonun denetimine alınacak;
11.Kapitülasyonlar (madde 260-268): Osmanlı'nın 1914'te tek taraflı olarak fesh ettiği kapitülasyonlar müttefik devletler vatandaşları lehine yeniden kurulacak;
12.Ticaret ve Özel Hukuk (269-414): Türk hukuku ve idari düzeni hemen her alanda Müttefikler tarafından belirlenen kurallara uygun hale getirilecek; sivil deniz ve demiryolu trafiği Müttefik devletler arasında yapılan işbölümü çerçevesinde yönetilecek; iş ve işçi hakları düzenlenecek.
Sevr Antlaşmasının Önemi
1- Osmanlı Heyeti’nin imzalamış olduğu bir antlaşmadır.
Padişah Meclisi mebusanı fesh ederek onaylanmasını engellemiştir.
2- Meclisi Mebusan onayından geçmediği için hukuken geçersiz bir anlaşmadır.
3- Misak-ı Milli’ye aykırı olması ve Türk milletinin bağımsızlığını tamamen ortadan kaldıran bir anlaşma olması nedeniyle TBMM tarafından tanınmamıştır.
4- Türk halkıda bu antlaşmaya hiçbir zaman onay vermemiş, düşmanla savaşarak işgalcileri Anadolu’dan atıp Sevr’in uygulanmasını engellemiştir.
5- Sevr Antlaşması, imzalandığı halde hiçbir zaman yürürlüğe girmemiştir.
6- Osmanlı Devleti fiilen sona ermiştir.
Sevr "dayatması" Antlaşmasının Sonuçları
1- Sevr Antlaşması, Türk milletini asla umutsuzluğa sürüklemedi. Bilakis mücadele gücünü ve kararlılığını artırdı.
2- Sevr Antlaşması, Mebuslar Meclisi’nde onaylanmadığı için yasal dayanaktan yoksun kalmıştır.
3- 19 Ağustos 1920 tarihinde toplanan TBMM, Sevr Antlaşması’nı imzalayanların ve onaylayanların vatan haini sayılmalarını kabul etti.
4- TBMM, Sevr Antlaşması’nı tanımadığını ilan etti.
5- Sevr Antlaşması Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra uygulamaya konulamayan tek antlaşmadır.
Sevr Antlaşması, 93 Harbi’nden (Osmanlı-Rus savaşı) sonra 1878’de imzalanan Ayastefanos Antlaşması ile uygulamaya konulamaması bakımından benzerlik gösterir.
DİP NOT: Pariste Devleti Aliye Osmanlı Meclisi mebusan heyeti Rıza Tevfik, Damat Ferid Paşa, Hadi Paşa ve Reşid Halis'e İmzalatılarak teslim edilen Sevr Dayatması resmiyet kazanması için Meclisi Mebusanda oy birliği ile kabul edilmesi gerekiyordu.
Padişah Sultan Mehmed Vahîdeddin söz konusu dayatmayı önceden öğrendi ve Meclisi mebusana gelerek Meclisi fesh yetkisini kullanarak kapattı Ve Sevr dayatması mecliste görüşülemediği için kadük kaldı hiç uygulanmadı.
OYUN İÇİNDE OYUN SÖKMEDİ
Aslında Damat Ferid Paşa padişahın geleceğini öğrendiğinde bir oyun kurguladı, Padişah Sultan Mehmed Vahîdeddin meclise girdiğinde bütün üyeler ayağa kalkar, Bir teklif kabul edildiğinde mebuslar ayağa kalkar, Bunu fırsata çeviren Damat Ferit, Antlaşma konuşmasını oldukça uzattı, Tam padişah salona girdiğinde başkan kabul edenler diye sordu, padişahı selamlamak için ayağa kalkan mebuslar aynı zamanda antlaşmayı kabul etmiş gibi bir algı oluştu ve meclis başkanı öneri kabul edilmiştir, hayırlı olsun dediğinde Mebusların %90'ı itiraz ederek taşkınlık çıkardı.
Bu arda Padişah Sultan Mehmed Vahîdeddin duruma müdahale ederek elinde önceden alınmış meclisin fesih kararını başkana sunarak söz konusu oylamanın geçersiz olduğunu beyan edip meclisin kapatıldığını ilan etti.
Bu şekilde Meclisi mebusanda oylanamadığı için Sevr dayatması hiç hayata geçmedi.
Yunanistan Sevr pariste imzalandı bahanesi ile bazı girişimlerde bulundu her defasında pişman edildi...
Tarih her zaman İttihatçı Rıza Tevfik, Damat Ferid Paşa, Hadi Paşa ve Reşid Halis'i Vatan haini olarak anacaktır, Bunlar zaten TBMM'ince haklarında vatan haini kararı çıkartılmıştır.
DAMAT FERİT HÜKÜMETİ VE SUİKAST GİRİŞİMİ TIKLAYINIZ
OSMANLININ SON YILLARINDA DAMAT FERİT
İHANETİN BELGESİ: SEVR Fotoğraflarda Hadi Paşa'yı Sevr Antlaşmasını imzalarken,
ve imzalamanın verdiği huzurla Paris sokaklarında gevşek gevşek dolaşırken görüyorsunuz.
Düşmanın kucağına oturmuş durumda Hadi Paşa. Bu fotoğraf tam 101 yıl önce bugün çekildi.
YORUMLAR