CUMHURBAŞKANLIĞI FORSUNDA Kİ TÜRK DEVLETLERİ VE BAYRAĞIMIZ..

Cumhurbaşkanlığı forsunda bulunan 16 Türk devleti bayrağı ile birlikte bu amblemde olmayan Türk Devletleri ve Türk unsurları barındıran devletlerde vardır.



Bunlar büyük Türk milletinin kurmuş olduğu Devletlerdir. Bu gün Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin Cumhurbaşkanlığı forsunda temsil edilmesi, Atalarımızın kurmuş oldukları Devletlere ve büyük İmparatorluklara olan bir saygının vesilesi olarak da görülebilir.





16 BÜYÜK TÜRK DEVLETLERİ :



Büyük Hun Imparatorluğu (M.Ö. 204 - M.S. 216)



Batı Hun İmparatorluğu (M.S. 48 - 216)



Avrupa Hun İmparatorluğu (M.S. 375 - 469 )



Ak Hun İmparatorluğu (M.S. 420 - 552)



Göktürk İmparatorluğu (M.S. 552 - 745)



Avar İmparatorluğu (M.S. 565 - 835)



Hazar İmparatorluğu (M.S. 651-983)



Uygur Devleti (M.S. 745 - 1368)



Karahanlılar Devleti (M.S. 940 - 1212)



Gazneliler Devleti (M.S. 962 - 1183)



Büyük Selçuklu Imparatorluğu (M.S. 1040 - 1157)



Harzemşahlar Devleti (M.S. 1097-1231)



Altınordu Devleti (M.S. 1236 - 1502)



Büyük Timur İmparatorluğu (M.S. 1368 - 1501)



Babür İmparatorluğu (M.S. 1526-1858)



Osmanlı İmparatorluğu (M.S. 1299-1922)



Cumhurbaşkanlığı Forsu pek çok anlam, motif ve değeri bünyesinde barındırmakta birlikte; yüzlerce yılın birikimini, tarihteki Türk topluluklarını, dolayısıyla Türk birliğini ve Türkiye Cumhuriyeti'ni de temsil etmektedir. Fakat bazı Türk Devletlerinin adı bu forsta görülmemektedir. Bunlar Safeviler, Akkoyunlular, Karakoyunlular ve Karamanoğulları Beyliği gibi Türklere ait olan Devletlerdir? Çağatay Devleti ve İlhanlılar Devleti gibi kurucuları Moğol olan fakat Türkçe konuşan demografik yapısı Türk olan daha sonra tamamen Türkleşmiş bu devletler Cumhurbaşkanlığı forsunda ki yerini alamamıştır. Kurucu unsurun lideri Gazi Mustafa Kemal Önderliğinde ki o günkü iradenin bu konuda çok daha titiz tespitleri olduğu da muhakkaktır.



Cumhurbaşkanlığı forsun boyutları 30 x 30 cm'dir. Ay yıldız olmaksızın ya da Türk Bayrağı üzerine işlenmeksizin yalnızca güneş ve çevresindeki 16 yıldızdan oluşan bölüme Cumhurbaşkanlığı Arması denilmektedir. Armanın ortasında güneş, bunun çevresinde ise 16 yıldız bulunmaktadır. Güneş sonsuzluğu ve dolayısıyla Türkiye Cumhuriyeti'ni, 16 yıldız ise tarihteki bağımsız 16 büyük Türk Devletini simgelemektedir. Bunlardan, en büyük olan Türk Devletleri sırasıyla Osmanlı İmparatorluğu'nun 20 milyon kilometrekare, Büyük Hun ve Göktürk İmparatorluklarının 18 milyon kilometrekare, Büyük Selçuklu İmparatorluğu'nun ise 10 milyon kilometrekare yüz ölçümüne ulaştığı çeşitli kaynaklarda belirtilmektedir.



İlk Türk toplulukları zamanında ki inanca göre dünya kozmik suların ortasında dört yöne çevrilmiş, dört ya da sekiz köşeli bir yüzey olarak düşünülüyordu. Gök yerin üzerinde duran kubbe idi ve 28 dilime ayrılıyordu. Her dilimde bir yıldız grubu vardı. Gök kubbenin tepesindeki kutup yıldızı Gök Tanrı'nın makamıydı. Bunun tam altında yerin merkezindeki dağda imparatorun köşkü ve sarayı vardı. Bu sarayın doğusunda ve batısındaki dağlar ise güneş ve ayın makamıydı. Güneş ve ayın ortasında duran kimse parlaklığın en üst aşamasında olup, Kün - Ay sembolüne sahipti. Dolayısıyla bu hükümdarlık rumuzuydu. Güneş ve Ay rumuzları hükümdarların elbiselerine ve mezarlarına da resmedilirdi.



Hunlar ve Göktürkler döneminde Güneş genellikle Alp'lik ve hükümdarlık rumuzu olarak görülmüştür ve Ay'dan daha önemlidir. Uygurlara gelindiğinde ise, Ön Asya kökenli dinlerin de etkisiyle Ay'ın daha fazla önem kazandığı görülmektedir. Uygurlar Mani ve Buda dinlerini benimsemişlerdir. Bazı Türk kavimlerinin Hıristiyanlık ve Yahudiliği seçmesi daha sonra bu inanç dairesinde yaşamaları Türklerde bugün bile hala görülmektedir. Eski çağlarda yaşayan Türklere göre Tengri ya gökteydi ya da Gök Tanrı idi. Ay Tanrı'da kut bulmuş olması sözünden de anlaşılacağı üzere Uygur hükümdarları Ay Tanrı'nın kut vermesiyle hükümdar olduklarına inanıyorlardı.



Gazneliler, Karahanlılar, Selçuklular, Harzemşahlar, Anadolu Selçukluları ve sonra kurulan kimi küçük devletler ve beyliklerin bir çoğunda da Hilal ve Yıldız sembolü görülmektedir. Çünkü bu Türk Devletleri İslamiyeti kabul ettikten sonra, onlara ait figürleri ve sembolleri kullanmışlardır. Örneğin, Selçuklu Hükümdarı Tuğrul Bey sikkelerinde Hilal ve Yıldızı kullanmıştır. Yine Anadolu Selçukluları sikkelerinde de Hilal ve Yıldıza çok sık rastlanır. Osmanlılar ise bu sembolleri bayrak (Sancak) ve forslarında kullanmışlardır. Türkler hayatlarına inançları ve geleneklerini yansıtarak idame ettirmiş tarihin seyrini değiştiren bir topluluktur.



Yukarıdaki bilgilerden de anlaşılacağı gibi güneş, Yıldız ve Ay çok eski dönemlerden beri Türkler tarafından kutsal sayılmış; Devlet - Ulus tümlüğünü, bağımsızlık düşüncesini, Ulusun ve Devletin egemenliğini temsil eden o dönemde ve günümüzde, bayraklarda simge olarak kullanılmıştır. 1922 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti tarafından Saltanat'la birlikte, Saltanat'a özgü bayrak da kaldırılmıştır. Abdülmecid'in bir buçuk yıl süren halifeliği sırasında yeşil zemin, ortasında kırmızı bir daire ve bu dairenin çevresinde beyaz ışınların bulunduğu bir fors yapılmıştır. Bu fors da, 3 Mart 1924'te hilafet ile birlikte kaldırılmış; ancak, İmparatorluk dönemindeki bayrak korunmuştur.



1922 tarihli bir fotoğrafta, Izmir'e giderken Atatürk'ün otomobiline bu günkü Cumhurbaşkanlığı Forsu'na benzer bir flamanın takıldığı görülmektedir. Ancak bu fotoğrafın dışında, Cumhurbaşkanlığı Forsu'nun bu günkü biçimiyle ilk kez hangi dayanağa bağlı olarak ve hangi gerekçelerle kabul edildiği ve kullanılmaya başlanıldığına ilişkin resmi bir kayıt ve belge saptanamamıştır. Cumhurbaşkanlığı Forsu'nu resmi anlamda düzenleyen ilk belge 22 Ekim 1925'te çıkarılan Sancak Talimatnamesi'dir. Bu talimatnamede Cumhurbaşkanlığı Forsu'nun tanımı şöyle yapılmıştır:



a) Ay ve yıldızın şekilleri milli sancaktakilerin aynıdır.

b) Yalnız özel işaret olan güneş ve yıldızlar mat sarı yaldız ile imal edilir

c) Güneşin büyük ışık demetlerinin başları oval, küçük ışık demetlerinin başları ise üçgenvari (sivri)'dir.

d) Küçük ve büyük ışık demetleri onar tanedir.

e) Forsun boyutları (70 x 70) kare şeklindedir.



29 Mayıs 1936'da, 2994 sayılı Türk Bayrağı Kanunu, 14 Eylül 1937'de de 2 / 7175 sayılı kararname ile Türk Bayrağı Nizamnamesi kabul edilmiştir. Bu nizamnamenin 36. maddesinin gönderme yaptığı Nizamname Eki'nde, Cumhurbaşkanlığı Forsu'ndaki güneş ışınlarının yine 10'ar tane (10'u oval, 10'u sivri) olduğu belirtilmiştir. Forsun boyutları ise 70 / 70'tir. Daha sonra çıkarılan Türk Bayrağı Nizamnamesi'ne Ek Nizamname ile forsun boyutları 30 x 30 cm. olarak belirlenmiştir. Bu kez, 18 Şubat 1978 tarihinde Türk Bayrağı Tüzüğünde Değişiklik Yapılmasına İlişkin Tüzüğün yürürlüğe konulmasıyla iki yeni değişiklik getirilmiştir.



a) Forsun ortasında yer alan güneş ışınları 8 uzun, 8 kısa ışın olarak düzenlenmiş olup, bir uzun, bir kısa biçiminde sıralanmaktadır.

b) Toplam 16 olarak belirlenen ışınların tamamının uçları sivri (üçgen biçiminde) olarak saptanmıştır.



Halen yürürlükte olan 25. 01. 1985 günlü, 85 / 9034 sayılı Türk Bayrağı Tüzüğü'nün 28. maddesi ile bu maddenin gönderme yaptığı ilgili örneğine göre bugünkü fors kullanılmaktadır. Cumhurbaşkanlığı Forsu'ndaki güneşin Türkiye Cumhuriyet'ini, 16 yıldızın ise bağımsız Türk Devletlerini temsil ettiği görüşünü ilk kez, 1969 yılında, Harita Yüzbaşı Akib Özbek Türkiye Cumhurbaşkanlığı Forsu ve Taşıdığı Anlam isimli kitabında ortaya koymuştur. Türk milleti eski çağlardan beri kurmuş olduğu Devletlerine sahip çıkmış ve bu durumu Cumhurbaşkanlığı forsuna koyarak Atalarına vefa duyguları yerine getirmişlerdir. Bu görüş izleyen yıllarda kabul görmüştür. Bunun dışında, özellikle 16 yıldızla ilgili olarak başka görüşler de dile getirilmiştir. Bir görüşe göre, 16 yıldızdan 9'u eski (Orta Asya) Türklerin sancaklarında kullandığı 9 tuğu, 7 yıldız ise Anadolu Türklerinin sancaklarında kullandıkları 7 tuğu temsil etmektedir. Böylece, 9 + 7 toplamından 16'ya ulaşılmış olmaktadır.



Ali KARACA

26.11. 2020

İSTANBUL